Vann Nath: De Schilderijen Zullen Nooit Vergeten
© Vann Nath
Surviving S-21
Toen Vann Nath in de jaren 1940 werd geboren in een arm gezin in de provincie Battambang in Cambodja, bereidde niets hem voor op zijn buitengewone bestemming. De ouders van Nath konden het schoolgeld niet betalen, dus werd het kind gestuurd om als boeddhistische monnik te dienen gedurende vier jaar toen hij zeventien werd. Overweldigd door de prachtige schoonheid en complexiteit van de schilderijen die de tempels versieren, schreef Nath zich in aan een kunstacademie om Frans impressionisme te studeren. Tot 1975 leidde Vann Nath een evenementloos leven als schilder, voornamelijk bezig met filmposters en landschappen. Dingen begonnen te veranderen toen de Rode Khmer aan de macht kwam en begonnen met radicale agrarische hervormingen, die hem en zijn gezin dwongen naar de Norea-landbouwgemeenschap te verhuizen om op een boerderij te werken. Op 29 december 1977 werd Nath beschuldigd van het overtreden van de Angka morele code en hij werd bruut gearresteerd tijdens het werken in een rijstveld. De Angka was een gewelddadige en mysterieuze groep leiders die een krachtige greep op de Rode Khmer-bureaucratie uitoefenden. . De schilder kwam uit een verarmd provinciaal milieu en had nooit politieke ideeën uitgedrukt, dus zijn opsluiting was niet gerechtvaardigd. Maar dit was de tragische - hoewel veel voorkomende - benarde situatie van talloze Cambodjaanse kunstenaars en professionals die massaal waren gearresteerd en massaal onder het regime van Pol Pot zijn geëxecuteerd. Nath werd onmiddellijk naar de beruchte gevangenis Tuol Sleng gestuurd, met de codenaam "S- 21, "een voormalig Frans Lycee veranderde in een handig huis voor het moordhuis. Binnen deze grijze muren werden tussen 1975 en 1979 14.000 vrouwen, kinderen en mannen ondervraagd, gefolterd en geëxecuteerd. Zoals met de meeste van zijn medegevangenen, wachtte Nath de dood af. Zijn naam werd gevonden op een executoriale lijst van 1978, ondertekend door Kaing Guek Eav, ook bekend als kameraad Duch - het wrede hoofd van de interne veiligheidsbranche van de regering.
Vann Nath realiseerde zich snel dat schilderen niet alleen zijn overlevingsbiljet was, maar ook een gouden kans om op papier te zetten de barbaarsheid waaraan hij getuigde. Hij begon waanzinnig met het produceren van een visuele memoires vol ondraaglijk gegil en saillante doden. Elk nieuw werk bracht de hopeloze hoop naar voren dat gevangenisbewakers zouden genieten van wat ze zagen en hem een andere dag lieten leven. In 1979 ontsnapte de kunstenaar eindelijk toen het Khmer Rouge-regime instortte na de Vietnamese invasie. Hij was een van de slechts zeven gevangenen die de S-21 overleefden.
De gevangenis werd vervolgens getransformeerd in het Tuol Sleng Memorial and Genocide Museum, waar Vann Nath enkele jaren werkte. Vandaag in het museum kan men nog steeds de ondraaglijke schilderijen bewonderen die zijn redding bleken te zijn. Na zijn herwonnen vrijheid vocht Vann Nath meedogenloos voor gerechtigheid voor de slachtoffers van Pol Pot - met behulp van communicatiemiddelen zoals schrijven, interviews en natuurlijk schilderijen. Gevangenen op S-21 hadden elkaar beloofd dat iedereen die het overleefde zou vechten om hun verhaal aan de wereld te laten zien.
In 2001 werkte Nath samen met de Cambodjaanse filmer Rithy Panh om de documentaire The Khmer Rouge Killing Machine te produceren, waarin hij ook grotendeels te zien was. De film herenigde voormalige bewakers en gevangenen in de gevangenis of in het vernietigingscentrum Choeung Ek, waardoor Vann Nath voor de eerste keer zijn folteraars kon confronteren en ondervragen - wat hij met formidabele waardigheid deed.
The Artistic Rebirth
© Reyum Instituut voor Kunst en Cultuur
Vanaf de jaren 1990, misschien als gevolg van leeftijd en wijsheid, stuurde Vann Nath zich weg van zijn macabere schilderijen om zich te wijden aan de herinnering en representatie van zijn jeugdherinneringen. Het landelijke
Village of My Birth
(1998) toont een jonge Vann Nath die de fluit speelt onder een bloeiende lila boom, waarvan het delicate gebladerte in de wolken smelt. Het stille vee en de gele velden stralen een warm gevoel van nostalgie uit naar een wereld die nog steeds onaangetast is door de genocide. Het werk werd tentoongesteld in de Reyum Gallery voor de grote show
Legacy of Absence: A Cambodian Story
in 2000. <<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<> <> <> Alleen in juni werd Kameraad Duch berecht in Phnom Penh voor het orkestreren van het bloedbad van meer dan tienduizend Cambodjanen. Vann Nath, als een belangrijke getuige in het proces, merkte op: "Ik heb hier 30 jaar op gewacht. Ik had nooit gedacht dat ik vandaag in deze rechtszaal zou kunnen zitten om mijn benarde situatie, mijn ervaring te beschrijven. Ik hoop dat op het einde gerechtigheid tastbaar kan zijn, voor iedereen zichtbaar is. "Helaas zou hij nooit getuige zijn van de uitkomst van het proces. Toen de 69-jarige Duch in maart 2012 werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf wegens oorlogsmisdaden, was Nath al overleden. Lijdend aan een ernstige nierziekte bracht de kunstenaar de laatste jaren van zijn leven door met dialyse voordat hij stierf in september 2011.
Sara Colm, een senior onderzoeker voor Human Rights Watch, beschreef Vann Nath als 'de stem van het geweten voor Cambodja'. Zijn artistieke talent redde hem van de dood en werd naar behoren erkend toen hij in 2004 een Arts and Culture Knighthood in Frankrijk verkreeg. Daarnaast ontving Vann Nath de prestigieuze Hellman / Hammett Award voor vervolgde schrijvers in 2003 en 2006, en zijn werk werd tentoongesteld op Documenta (13) in 2012. De kunstenaar gaf nooit op om de gruweldaden van de Rode Khmer aan te klagen, dus hij was zich ervan bewust dat de geschiedenis zich vaak herhaalde. Al is het maar om het felle streven naar gerechtigheid te eren dat hij zijn hele leven heeft getoond, ook wij mogen het nooit vergeten. Bekijk de trailer voor S21 The Khmer Rouge Killing Machine:
